بر اساس آمار ارائه شده از سوی سازمان جهانی جهانگردی در سال 2009 میلادی 880 میلیون نفر گردشگر به سراسر جهان سفر نموده اند که این آمار در مقایسه با سال 2008 که تعداد گردشگران ورودی 919 میلیون نفر بوده است ، 39 میلیون نفرکمتر و از نرخ رشدی منفی 4/2 درصد نسبت به سال 2008 برخوردار بوده است .
درآمد ارزی حاصله از صنعت گردشگری در سال 2008 معادل 941 میلیارد دلار بوده است که در سال 2009 به 852 میلیارد دلار( 611 میلیارد یورو ) کاهش یافته است . این کاهش 49 میلیارد دلاری 7/5 درصد رشد منفی را نسبت به سال 2008 نشان می دهد.
بعد از حادثه سپتامبر 2001 این اولین باری است که صنعت گردشگری با رشد منفی مواجه می شود.
نابسامانی در اقتصاد جهانی و بحران اقتصادی که گریبانگیر اگثر کشورهای توریست فرست جهان شده است در کنار افزایش ارزش یورو نسبت به پوند و دلار امریکا، عدم توانایی کشورهای اروپایی به عنوان مقصدهای سنتی سفر در رقابت با جاذبههای جدید و ارزان قیمت صنعت گردشگری همچون مصر، ترکیه و کشورهای منطقه شرقی دریای مدیترانه، از جمله عوامل تاثیرگذار در کاهش تقاضا برای سفر به مناطق توریستی سنتی جهان بوده است.
در همین رابطه به عنوان نمونه صنعت گردشگری اسپانیا، سال 2009 را به دلیل بحران مالی با رکودی نزدیک به 9 درصد رشد منفی به پایان رساند.
براساس گزارش وزارت گردشگری اسپانیا، در سال گذشته 52 میلیون گردشگر از این کشور بازدید کردند که در مقایسه با سال 2008، بیش از چهار میلیون نفر کاهش را نشان می دهد. این کاهش منجر به از دست رفتن جایگاه دومی اسپانیا در فهرست پر جاذبهترین کشورهای جهان شده است. سقوط فاحش گردشگری اسپانیا طی دو سال اخیر و از دست رفتن جایگاه این کشور در فهرست برترین کشورهای توریستی جهان درحالی است که تقریباً 12درصد از نیروی کار این کشور در این صنعت مشغول به کار هستند.
از مجموع 880 میلیون گردشگر بین المللی در سال 2009 تعداد 7/459 میلیون نفر به قاره اروپــا سفر نموده و بــــالغ بر 413 میلیارد دلار در کشورهای این قاره خرج کرده اند . فرانسه با جذب2/74 میلیون نفر مقام اول را در جذب جهانگرد داشته است . قاره آسیا و اقیانوسیه توانسته است در این سال 2/181 میلیون نفر گردشگر را با درآمدی معادل 7/203 میلیارد دلار پذیرا باشد . قاره آمریکا شامل آمریکای شمالی مرکزی و جنوبی در سال 2009 بالغ بر 7/140 میلیون جهانگرد با درآمدی معادل 2/165 میلیارد دلار از نظر درآمدی مقام سوم جهان را در اختیار داشته است . کشورهای منطقه خاور میانه با 9/52 میلیون نفر و کسب درآمدی بالغ بر 2/41 میلیارد دلار در جایگاه چهارم و قاره آفریقا با 6/45 میلیون نفر و درآمدی معادل93/28 میلیارد دلار در مقام پنجم جای گرفته است. قاره آفریقا تنها مقصد گردشگری دنیا بوده است که از رشد مثبت 1/3 درصدی نسبت به سال 2008 برخوردار بوده است.
لازم به ذکر است که کشور ایران بر اساس تقسیم بندی سازمان جهانی جهانگردی در منطقه آسیا و اقیانوسیه قرار دارد.
تغییرات جایگاه از نظر تعداد گردشگر ورودی و درآمد در سال 2009
کشورهای فرانسه، ایالات متحده امریکا، اسپانیا، چین، ایتالیا، انگلستان، اکراین، ترکیه، آلمان و مکزیک در سال 2008 از نظر تعداد گردشگر ورودی جایگاه اول تا دهم دنیا را به خود اختصاص داده اند که این ترکیب در سال 2009 با جابجایی ترکیه از ردیف هشتم به جایگاه هفتم، حضور مالزی در جایگاه نهم و حذف اکراین از فهرست 10 کشور برتر دنیا و انتقال به بعد از اتریش در جایگاه 12 جهان از نظر تعداد گردشگر ورودی قرار گرفته است.
کشور اکراین که در سال 2008 از رشد مثبتی معادل 8/9 درصد برخوردار بوده است. در سال 2009 با کاهش حدود 7/4 میلیون گردشگر و رشد منفی 3/18- درصدی، بخش خصوصی شاغل در این صنعت را به شوک شکننده ای مواجه کرد.
کشورهای ایالات متحده امریکا، اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، چین، آلمان، انگلستان، استرالیا، ترکیه و اتریش از نظر جایگاه درآمدی تغییری را نسبت به سال 2008 نداشته اند.
برترین های صنعت گردشگری جهان از نظر تعداد و درآمد
این یک حقیقت است که مقاصد پیشرو در صنعت گردشگری جهان از نظر نوع گردشگری که جذب می کنند، تفاوتهای مشخصی با یکدیگر دارند ، متوسط طول مدت اقامت، میزان پولی که هزینه می کنند و مسافتی که می پیمایند تاثیر مستقیمی در کسب درآمد ارزی برای بازاراهای مقصد دارد.
متوسط هزینه هر گردشگر در سال 2009 میلادی به ترتیب در قاره اقیانوسیه 3080 دلار، در کشور های جنوب آسیا 1550 دلار، در امریکای شمالی 1290 دلار، در کشورهای اروپای شمالی 1150 دلار و در کشورهای کارائیب 1140 دلار ایالات متحده امریکا بوده است.
ایالات متحده آمریکا سهم بزرگتری از گردشگران مسافت طولانی با اقامت بیشتر را از رقبای اروپایی خود که بیشتر بر گردشگری مسافت کوتاه (کوتاه مدت) تکیه دارند ، کسب کرده است. لذا از این نظر در سال 2009 با درآمدی بالغ بر 9/93 میلیارد دلار مقام اول جهان را به خود اختصاص داده، اگر چه از نظر تعداد گردشگران ورودی بعد از کشور فرانسه در جایگاه دوم جهان قرار دارد.
کشور استرالیا با جذب 584/5 میلیون نفر گرچه به لحاظ تعداد گردشگر ورودی در سال 2009 میلادی در بین 10 کشور برتر جهان قرار ندارد ولی به لحاظ کسب درآمد با متوسط هزینه کرد 3080 دلار برای هر گردشگر و در مجموع با 6/25 میلیارد دلار مکان هشتم جدول را به خود اختصاص داده است. مسافت طولانی، تنوع و گستردگی جاذبه ها بویژه جاذبه ها و چشم اندازهای طبیعی، نقش موثری در میران هزینه کرد بالای گردشگران ورودی به این کشور داشته است.
هدف از سفر گردشگران
بر اساس نظر سنجی صورت گرفته توسط سازمان جهانی جهانگردی ، انگیزه گردشگران از سفر در سال 2009 به شرح زیر بوده است :
1- فراغت ، سرگرمی و تعطیلات با 51 درصد که مجموعاً شامل 446 میلیون نفر می شود .
2- سفرهای تجاری 15 درصد که حدود 132 میلیون نفر می شود .
3- دیدار اقوام و دوستان ، سفرهای مذهبی و زیارتی ، معالجه و سلامت و سایر با 27 درصد که حدود 238 میلیون نفر بوده است.
4- سایر 7 درصد که حدود 62 میلیون نفر می شود که هدف از سفر آنها مشخص نشده است.
نوع وسیله حمل و نقل
1 - اندکی کمتر از نیمی از گردشگران ورودی در سال2009 با حمل و نقل هوایی مســـافرت کرده اند . این رقم حدود 53 درصد از کل 880 میلیون نفر بوده است .
2- درحدود 39 درصد دیگر از طریق وسایل حمل و نقل زمینی و دریایی مسافرت کرده اند . از طریق جاده ای 42 درصد ، راه آهن 3 درصد و راههای آبی 5 درصد .
روند تقاضا نشان می دهد که گرایش برای حمل و نقل هوایی در سال 2009 با سرعت بیشتری نسبت به حمل و نقل زمینی و دریایی وجود داشته پس بنابراین می توان نتیجه گرفت که سهم حمل و نقل هوایی بتدریج رو به افزایش است .
*****منابع
1-Highlights (2010) , unwto (World Tourism Organization, Data as collected by UNWTO. August 2010 Madrid , Spain .
2-Highlights (2009) , unwto (World Tourism Organization, Data as collected by UNWTO;Madrid , Spain .
3-IMF (International Monetary Fund ) , World Economic Cut look Database , October , 2010 .
غلامحسین کریمی دانش آموخته رشته برنامه ریزی توریسم،مدرس دانشگاه و عضو پیوسته انجمن علمی گردشگری ایران |