انواع جهانگردی:
جهانگردی بر حسب اغراضی که مردم به جهت آن سفر میکنند، دارای اقسام ذیل است:
1- جهانگردی تفریحی؛ افراد یا دستههایی را شامل میشود که با هدف تفریح، استراحت، گذراندن تعطیلات از سرزمین خود به سفر میروند.
2- جهانگردی درمانی؛ شامل افرادی میشود که برای استفاده از تغییرات آب و هوا، با هدف پزشکی و درمانی و استفاده از آبهای معدنی، اقدام به مسافرت میکنند.
3- جهانگردی فرهنگی؛ که در آن افراد برای آشنایی با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ملل مختلف، آثار تاریخی و مطالع? علمی، اقدام به سفر میکنند.
4- جهانگردی مذهبی؛ هدف از این نوع جهانگردی زیارت اماکن مقدسه، بازدید از اماکن مذهبی مثل مساجد و کلیساها و معابد قدیمی، شرکت در مراسم عبادی و ...
5- جهانگردی ورزشی؛ که هر نوع مسافرتی را که به منظور فعالیتهای ورزشی انجام می گیرد، شامل میشود؛ مانند کوهنوردی، شکار، شرکت در مسابقات و تماشای مسابقات و...
6- جهانگردی تجاری؛ مثل مسافرتهایی که افراد برای شرکت در بازارها و نمایشگاهای کالا و صنایع تأسیسات کارخانهای و نظایر آن انجام میدهند.
7- جهانگردی سیاسی؛ مسافرت به منظور شرکت در جشنهای بینالمللی و مراسم خاص و کنگرهها و کنفرانسها را جهانگردی سیاسی میگویند.
سازمان جهانی جهانگردی طبق بررسیهای انجام شده و با توجه به افزایش گرایشات مثبت جهانی به صنعت گردشگری اعلام کرده که این صنعت در سال 2008 همچنان سیر صعودی خواهد داشت اما نرخ این رشد متعادلتر میشود.
پس از سپری شدن چهار سال مداوم که صنعت توریسم در بیشتر کشورهای جهان از رشد سریع و مهمی برخوردار بوده، اکنون این رشد جمعیت اگرچه ادامه دارد اما روند متعادلتری خواهد یافت. کاهش رونق اقتصادی در سطح جهان و تداوم روند قیمت نفت و نیز افزایش بیثباتی در اقتصاد جهانی از جمله عوامل کلیدی در تعیین این نتایج بوده است.
از همین رو پیشبینی میشود که قرن حاضر، سده بهرهگیری از فرصتهای تجاری ارزشمند در بخشهای خدماتی به ویژه گردشگری باشد. گفته میشود گردش مالی صنعت گردشگری جهان با ارزش سرمایه یکهزار میلیارد دلار از گردش مالی صنایع مهمی چون نفت و خودروسازی فراتر خواهد رفت.
در این فرآیند دستیابی کشورهایی نظیر ایران که از جاذبههای وسیع گردشگری برخوردار هستند به یک درصد ارزش گردش مالی این صنعت، سالانه درآمدی حدود 20 میلیارد دلار ایجاد خواهد کرد که برای اقتصادهایی نظیر اقتصاد ایران، این رقم قابل توجه است و میتواند تمامی فعالیتهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی را تحت تاثیر قرار دهد.
پدید? مسافرت از محلّی به محلّی و از کشوری به کشوری دیگر، بدون آنکه قصد مهاجرت یا اقامت مستّمر یا اشتغال به کار در بین باشد، در حال حاضر به عنوان جهانگردی خوانده میشود. در گذشتههای دور مردان جسوری که سیّاح خوانده میشدند، نظیر “ابن بطوطه”، “ناصر خسرو”، “مارکوپولو” و... برای اقناع حسّ کنجکاوی یا به دلایل مذهبی و یا شناخت آنچه که در نقاط دیگر جهان میگذرد و آشنایی با منشها و رفتار مردمان مختلف جهان، بار سفر میبستند. از طرف دیگر قرنها پیش از میلاد مسیح فینیقیها که مردمی تجارت پیشه بودند از طریق دریا و زمین برای عرضه و فروش محصولات خود و خرید اجناس و محصولات دیگران اقدام به سفر میکردند و این شجاعت و استقبال از خطر آنان، راه را برای اشاع? تمدن و گسترش فرهنگ اقوام مختلف و آشنا ساختن آنها با یکدیگر گشود.
اصطلاح جهانگرد(Tourist) از قرن نوزدهم معمول شد. در آن زمان اشرافزادگان فرانسه برای تکمیل تحصیلات خود، اقدام به مسافرت مینمودند که به آنها توریست گفته می شد؛ بعدها در فرانسه این اصطلاح در مورد کسانی به کار رفت که برای سرگرمی و وقت گذرانی و گردش به فرانسه سفر میکردند. به مرور زمان با تعمیم بیشتر به کسانی اطلاق شد که اصولاً به منظور وقتگذرانی و گردش به سفر میرفتند. از همان زمان توریسم و توریست به مسافرینی گفته شد که هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم بود؛ نه کسب درآمد و اشتغال به کار. در زبان فارسی دو واژ? جهانگردی و جهانگرد، جای توریسم و توریست را گرفت.
توسع? جهانگردی و پیشرفت آن زمانی شروع شد که از یک سو قوانین و مقرارتی در زمینه حق مرخّصی برای کارمندان و کارگران به مرحل? اجراء در آمد و از طرف دیگر بالا رفتن سطح زندگانی مردم در کشورهای صنعتی، امکان مسافرت را ایجاد کرد. این دو عامل همراه با حسّ کنجکاوی آنان نسبت به وضع زندگی و پیشرفت سایر ملل بود که به توسع? جهانگردی کمک شایانی کرد. علاوه بر اینها افکار روشنفکران در مورد بهبود بخشیدن به وضع کلّی اجتماعی خود و ضرورت دوری از محیط کار و فشارها و ناراحتیهای عصبی ناشی از تکامل و توسع? صنعتی و اشاع? زندگی ماشینی، همگی باعث شد که جهانگردی به عنوان یک پدید? اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
غلامحسین کریمی دانش آموخته رشته برنامه ریزی توریسم،مدرس دانشگاه و عضو پیوسته انجمن علمی گردشگری ایران |